{tocify} $title = {Nội dung bài viết}
I. Tuổi thơ và học vấn
Tom Basso sớm bộc lộ niềm yêu thích với đầu tư và thị trường tài chính. Năm 12 tuổi, ông đã dùng số tiền kiếm được từ việc giao báo để mua quỹ tương hỗ đầu tiên. Trong suốt tuổi trẻ, ông say mê tài chính, tự mình giao dịch cổ phiếu, trái phiếu, quyền chọn và hàng hóa tiền tệ. Basso tốt nghiệp Đại học Clarkson ở Potsdam, New York năm 1974 với bằng kỹ sư hóa học. Ban đầu, ông làm việc tại công ty Monsanto với vai trò kỹ sư, nền tảng toán học và máy tính đã giúp ông rèn luyện kỹ năng phân tích và sau này áp dụng vào giao dịch. Tư duy định lượng và giải quyết vấn đề đã đặt nền móng cho phương pháp có hệ thống của Basso.
II. Sự nghiệp giao dịch và những điểm nổi bật
Basso chuyển từ kỹ thuật sang tài chính vào cuối năm 1978-79. Ông trở thành cố vấn đầu tư được cấp phép vào năm 1980 và cố vấn giao dịch hàng hóa vào năm 1984. Cùng năm đó, ông thành lập Trendstat Capital Management, một công ty đầu tư quản lý tiền của khách hàng trên nhiều loại tài sản. Với vai trò chủ tịch và CEO của Trendstat, Basso phát triển các chiến lược giao dịch tự động theo xu hướng dài hạn, điều này rất mới lạ vào thời điểm đó. Dưới sự điều hành của ông, Trendstat đạt quy mô quản lý 600 triệu USD ở thời kỳ đỉnh cao, danh mục giao dịch đa dạng từ cổ phiếu, trái phiếu, hợp đồng tương lai và tiền tệ. Cuộc phỏng vấn của Jack Schwager với Basso trong cuốn The New Market Wizards đã làm cho thấy hiệu suất ổn định và tâm thế điềm tĩnh của ông giữa những biến động thị trường, củng cố danh tiếng của ông trong cộng đồng giao dịch.
Phương pháp giao dịch có hệ thống và lợi nhuận ổn định của Trendstat giúp công ty trở thành một trong những công ty giao dịch nổi bật thời điểm đó. Tuy nhiên, đến đầu những năm 2000, tài sản quản lý giảm xuống còn 65 triệu USD và Basso quyết định đóng cửa Trendstat vào năm 2003 để nghỉ hưu. Trong sự nghiệp, ông được bầu vào hội đồng quản trị của Hiệp hội hợp đồng Tương lai Quốc gia (NFA) vào năm 1998. Sau khi nghỉ hưu quản lý quỹ, ông tập trung vào quản lý danh mục cá nhân và đào tạo cho các nhà giao dịch mới. Hiện ông là Chủ tịch hội đồng quản trị của Standpoint Funds - công ty quản lý quỹ ở Scottsdale, Arizona, chuyên về chiến lược đa tài sản “All-Weather”. Ông cũng thành lập một trang web (enjoytheride.world) nơi chia sẻ những bài học và kinh nghiệm từ hàng thập kỷ giao dịch.
III. Triết lý và nguyên tắc giao dịch
Basso là một nhà giao dịch theo xu hướng, ông tin rằng xu hướng là động lực cho thị trường và không cố gắng dự báo biến động. Ông nhấn mạnh việc nắm bắt các xu hướng giá là chìa khóa để giao dịch có lợi nhuận. Giao dịch theo xu hướng có tính logic và định lượng mà vì thế nó phù hợp với tầm nhìn dài hạn, thay vì dự báo chính xác mức giá, Basso xác định xu hướng đang diễn ra và theo nó cho đến khi xu hướng kết thúc. Triết lý này phù hợp với nguyên tắc giao dịch theo xu hướng: “Cắt lỗ nhanh và để lãi chạy”.
Một nguyên tắc cốt lõi của ông là quản lý rủi ro và bảo toàn vốn. Ông nói: “Chìa khoá để giao dịch thành công không phải kiếm được nhiều tiền, mà là đảm bảo không mất quá nhiều tiền”, nhấn mạnh rằng tránh thua lỗ lớn quan trọng hơn đạt được lợi nhuận lớn; ông chú trọng đến kích cỡ vị thế, biến động và mức giảm vốn. Ông điều chỉnh kích thước vị thế dựa trên biến động của thị trường - ví dụ giao dịch vị thế nhỏ trong điều kiện biến động cao và lớn hơn khi thị trường đang tích luỹ và bắt đầu xu hướng tăng. Kích cỡ vị thế dựa trên biến động đảm bảo không một giao dịch nào có thể ảnh hưởng đến toàn bộ danh mục và giữ mức sụt giảm vốn ở mức chấp nhận được. Các hệ thống giao dịch của ông thường sử dụng lệnh dừng lỗ cố định cho 1 vị thế và lệnh dừng lỗ di động để khoá lợi nhuận khi xu hướng tiến triển. Ông đã chứng minh rằng ngay cả khi một chiến lược với điểm mua ngẫu nhiên cũng có thể có lãi nếu kết hợp quản lý rủi ro tốt. Trong 1 nghiên cứu ông sử dụng mô phỏng máy tính để tạo ra điểm mua/bán ngẫu nhiên trong danh mục hợp đồng tương lai cùng đó là lệnh dừng lỗ và phát hiện qua nhiều mô phỏng rằng hệ thống điểm mua ngẫu nhiên này có kỳ vọng dương. Nghiên cứu này nhấn mạnh quan điểm về quản lý giao dịch (kích cỡ vị thế và quy tắc thoát lệnh) có thể quan trọng hơn logic vào lệnh.
Một điểm quan trọng nữa mà ông đề cập là tâm lý giao dịch. Ông cho rằng “đầu tư là một trò chơi tâm lý hơn là việc có chỉ báo hoàn hảo hay là vị thế hoàn hảo”. Nói cách khác, ngay cả với một hệ thống giao dịch mạnh mẽ, tâm lý và kỷ luật vẫn là yếu tố cuối cùng quyết định thành công. Ông đặt tâm lý giao dịch thành ưu tiên hàng đầu trên cả quy tắc hệ thống hay phân tích kỹ thuật. Basso khuyến khích các nhà giao dịch giữ cảm xúc ổn định, khuyên họ nên xem hiệu suất giao dịch như một bộ phim hoặc một trò chơi dài hạn thay vì phản ứng bốc đồng với kết quả hàng ngày. Sự tách biệt này giúp các nhà giao dịch giữ bình tĩnh trong chuỗi thua lỗ hoặc những biến động không thể tránh khỏi của thị trường. Bản thân ông với phong thái điềm tĩnh được mệnh danh là “Quý ông bình tĩnh” (Mr. Serenity) và điều này được thể hiện bằng cách không hoảng loạn trong các vụ sụp đổ của thị trường (như năm 1987 và 2008), thay vào đó ông tuân thủ kế hoạch giao dịch một cách có phương pháp. Trong các cuộc phỏng vấn, Basso giải thích rằng việc có nhiều hệ thống và đa dạng hoá giúp ông duy trì tâm lý thoải mái - bằng cách giao dịch trên các thị trường và chiến lược không tương quan, một khoản lỗ ở thị trường này được bù đắp bởi lợi nhuận ở thị trường kia, giúp nhà giao dịch “enjoy the ride” mà không quá căng thẳng.
Tóm lại, các nguyên tắc giao dịch của Tom Basso có thể được cô đọng thành một vài điểm chính:
- Theo xu hướng trên các thị trường đa dạng thay vì dự báo,
- Kiểm soát rủi ro trên mỗi giao dịch (thông qua kích cỡ vị thế và lệnh dừng lỗ) để tồn tại lâu dài,
- Duy trì sự cân bằng tâm lý và kỷ luật tuân thủ hệ thống qua những giai đoạn khó khăn.
Ông thường nhắc nhở các nhà giao dịch rằng phát triển hệ thống, quản lý rủi ro và tâm lý quan trọng hơn nhiều so với việc tìm kiếm một chỉ báo hay 1 hệ thống hoàn hảo.
IV. Ảnh hưởng và di sản trong giao dịch có hệ thống
Thành công và phương pháp của Tom Basso đã để lại dấu ấn lớn trong đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực giao dịch cơ học và có hệ thống. Ông được coi là một người tiên phong trong đầu tư dựa trên quy tắc, chứng minh rằng các chiến lược giao dịch theo xu hướng tự động có thể sinh lợi và ứng dụng trong thị trường. Trong những năm 1980-90, khi nhiều nhà đầu tư còn giao dịch dựa trên các quyết định tuỳ ý, Trendstat của Basso đã áp dự các chiến lược dài hạn 1 cách tự động. Khả năng mang lại lợi nhuận ổn định với biến động thấp đã giúp ông có được vị thế trong cộng đồng đầu tư và truyền cảm hứng cho các nhà giao dịch khác áp dụng phương pháp thuật toán.
Ông trở nên nổi tiếng sau khi được giới thiệu trong The New Market Wizards, và ông trở thành hình mẫu của nhà giao dịch điềm tĩnh có hệ thống. Biệt danh “Quý ông bình tĩnh” và câu chuyện về phong thái giao dịch điềm tĩnh trong những giai đoạn biến động đã trở thành huyền thoại giao dịch. Tác giả Michael Covel đã dành 1 cuốn sách để chắt lọc trí tuệ của Basso trong “Trend Following Mindset: The Genius of Legendary Trader Tom Basso (2021); Covel trình bày các cuộc trò chuyện và bài nghiên cứu từ Basso.
Trong suốt sự nghiệp, Tom Basso đã viết nhiều sách và bài báo chia sẻ kiến thức giao dịch. Cuốn sách đầu tiên, The Frustrated Investor, do ông tự xuất bản đề cập đến những cạm bẫy và thách thức cảm xúc mà các nhà đầu tư cá nhân thường gặp phải. Năm 1996, ông xuất bản “Panic-Proof Investing: Lessons in Profitable Investing from a Market Wizard” cung cấp các lời khuyên thực tế về cách giữ bình tình và đưa ra quyết định đầu tư bằng cách vượt qua các rào cản cảm xúc. Trong cuốn sách này, Basso - với biệt danh “Quý ông bình tĩnh” (Mr. Serenity) - đưa ra các kỹ thuật để kiểm soát hoảng loạn và duy trì kỷ luật trong những biến động của thị trường. Năm 2023. Ông phát hành “The All-Weather Trader: Mr. Serenity’s Thoughts on Trading Come Rain or Shine”, tổng hợp triết lý giao dịch của ông về chấp nhận rủi ro và đạt được sự đa dạng hóa danh mục “all-weather”. Cuốn sách thảo luận về các khái niệm như đa dạng hóa cực độ, giao dịch hợp đồng tương lai và cấu trúc danh mục, hướng dẫn nhà đầu tư cách tận dụng rủi ro để thành công lâu dài trong mọi điều kiện thị trường. Basso cũng viết về các chủ đề như xác định vị thế giao dịch trong cuốn sách “Successful Trades Size Their Positions - Why and How?” tập trung vào kỹ thuật định cỡ vị thế dựa trên rủi ro.
Với vai trò nhà đào tạo, ông tiếp tục đưa kiến thức của mình tới mọi người thông qua trang web Enjoy the Ride. Ông nhấn mạnh rằng giao dịch nên phù hợp với lối sống - ý tưởng này đã gây ấn tượng tốt với nhiều nhà giao dịch độc lập đang tìm kiếm sự bền vững. Ông thường chia sẻ những câu chuyện cá nhân (như sở thích làm rượu, chơi golf và âm nhạc) để minh hoạ tầm quan trọng của việc có những sở thích khác ngoài giao dịch để tránh kiệt sức về mặt cảm xúc. Cách tiếp cận cân bằng giữa giao dịch và cuộc sống đã trở thành 1 phần di sản của ông, nhắc nhở các nhà giao dịch rằng thành công lâu dài đến từ sự nhất quán và hạnh phúc chứ không chỉ từ lợi nhuận tài chính.
Di sản của Tom Basso là hình ảnh một “Phù thuỷ thị trường” coi giao dịch như một bài toán kỹ thuật có kỷ luật. Ông chứng minh rằng bằng cách kết hợp các phương pháp với sự kiên định tâm lý có thể đạt được lợi nhuận mạnh mẽ mà không cần dự đoán hay cường điệu, chỉ đơn giản bằng cách tuân thủ theo một kế hoạch được xây dựng tốt. Những đóng góp của ông không chỉ mang lại thành công cá nhân mà còn thúc đẩy lĩnh vực giao dịch thuật toán và tâm lý giao dịch như những thành phần quan trọng của thành công trong đầu tư.
Tags:
Kinh nghiệm
