{tocify} $title = {Nội dung bài viết}
Với tư cách là một người đào đạo về tâm lý và hệ thống, Weissman đã chứng kiến rất nhiều nhà giao dịch tìm kiếm “Chén Thánh” - đó là một hành trình mong muốn tìm được một chỉ báo ma thuật và cuối cùng quay lại trong sự thất vọng khi không tìm thấy “Chén Thánh”.
Vòng lặp cảm xúc này trở thành cái bẫy quen thuộc khiến nhiều nhà giao dịch mất niềm tin và tiền bạc. Họ tin rằng chỉ cần tìm ra bí mật giao dịch - một hệ thống hoàn hảo thì họ sẽ thành công. Nhưng sự thật là để thành công trong giao dịch không nằm ở việc họ sở hữu hệ thống giao dịch phức tạp mà nằm ở việc thay đổi tư duy trong giao dịch.
Và tư duy đó được mô phỏng theo một mô hình kinh doanh thành công mà hầu hết mọi người đều từng biết đó là: sòng bạc (casino). Chúng ta sẽ tổng hợp 5 bài học quan trọng, đi ngược lại với suy nghĩ tư duy thông thường và được đúc kết từ cuốn sách “Trade Like a Casino” của Weissman, điều này sẽ giúp nhà giao dịch có được nền tảng tư duy giao dịch bền vững.
Bài học 1: Giao dịch như một sòng bạc (casino), đừng như một con bạc
Nhà giao dịch phải phân biệt rõ ràng giữa vai trò của sòng bạc và con bạc. Con bạc đặt cược vào may mắn trong lần quay roulette và hy vọng thắng lớn. Ngược lại, sòng bạc vận hành dựa trên xác suất vì họ biết rằng qua hàng ngàn hay hàng triệu lần quay roulette lợi thế (edge) toán học sẽ đảm bảo lợi nhuận cho chủ sòng.
Trong giao dịch, điều này có nghĩa là nhà giao dịch phải ngừng tìm kiếm những giao dịch “chắc thắng” mà thay vào đó hãy xây dựng một hệ thống có kỳ vọng dương - một lợi thế nhỏ nhưng nhất quán qua hàng trăm, ngàn giao dịch. Tuy nhiên để hệ thống kỳ vọng dương đạt hiệu quả, sòng bạc áp dụng 2 nguyên tắc cốt lõi mà mọi nhà giao dịch nên tuân thủ theo:
- Quản lý rủi ro: Sòng bạc có “giới hạn đặt cược trên bàn” (limit table) giới hạn số tiền đặt cược trên 1 lần. Họ làm điều này không phải sợ người chơi thắng mà để đảm bảo rằng không người chơi nào quá may mắn để khiến họ phá sản chỉ sau 1 ván cược lớn (ví dụ 1 tỷ phú cược 1 tỷ đô là thắng cú cược thì sòng bạc sẽ phá sản). Bằng cách giới hạn rủi ro, họ đảm bảo khi cuộc chơi tiếp tục thì lợi thế xác suất của họ sẽ giúp họ thu lợi nhuận lớn.
- Kỷ luật: Sòng bạc tuân thủ mô hình kinh doanh 24/7. Họ không đóng cửa khi có người chơi thắng lớn cũng không thay đổi luật chơi khi đang trong chuỗi thua lỗ. Kỷ luật của sòng bạc được tích hợp sẵn vào hệ thống. Từ đó, với nhà giao dịch không nên phụ thuộc vào cảm xúc mà phải được xây dựng rõ ràng thành các quy tắc và tuân thủ nó một cách nhất quán và không thể phá vỡ trong kế hoạch giao dịch của bạn.
Những điều trên hoàn toàn trái ngược với suy nghĩ của số đông. Hầu hết mọi người coi giao dịch là một trò may rủi, trong khi những nhà giao dịch chuyên nghiệp coi đó như việc vận hành một Casino dựa trên xác suất, kỷ luật và quản trị rủi ro chặt chẽ.
Mặc dù mỗi vòng quay của bánh xe roulette là ngẫu nhiên, nhưng sòng bạc vẫn không lo lắng vì họ biết rằng xác suất đang đứng về phía họ; trong giao dịch đó là việc phát triển các mô hình giao dịch có kỳ vọng dương. Hãy nhìn vào hệ thống của chính bạn. Nó được xây dựng để hoạt động như một doanh nghiệp với lợi thế xác suất hay dựa vào hy vọng rằng giao dịch tiếp theo sẽ là một “chiến thắng lớn”?
Bài học 2: Nếu cảm thấy thoải mái, có lẽ nhà giao dịch đang làm sai
Đây là một trong những sự thật khó chấp nhận trong giao dịch. Weissman lập luận rằng giao dịch thành công đòi hỏi chúng ta làm những điều gây khó chịu và không tự nhiên. Lợi nhuận thường không đến từ những quyết định dễ dàng hay những giao dịch mà ai cũng thấy rõ ràng.
Hãy xem xét những ví dụ sau:
- Mua vào khi tâm lý thị trường đang cực kỳ bi quan, khi mọi tin tức đều tiêu cực và ai cũng hoảng sợ bán tháo.
- Mua vào ở các mức giá cao nhất mọi thời đại, khi bản năng mách bảo bạn rằng giá “đã cao” và không thể tăng thêm được nữa.
Điều này liên quan tới “Lý thuyết triển vọng” (Prospect Theory) của Daniel Kahneman. Lý thuyết này chỉ ra rằng “Tất cả chúng ta được lập trình để chốt lời non và gồng lỗ lâu”. Các nhà giao dịch thành công phải xây dựng các quy tắc để vượt qua được thiên kiến này. Việc chấp nhận sự khó chịu, đi ngược đám đông và bản năng của chính mình, thường là con đường dẫn tới lợi nhuận lớn trong giao dịch.
Hãy nhìn lại những năm giao dịch gần đây của bạn. Có bao nhiêu trong số đó bạn đã gồng lỗ vì cảm thấy rằng việc cắt lỗ khiến bạn cảm thấy mất mát? Sự khó chịu mà bạn né tránh thường chính là cái giá cho sự thành công.
Bài học 3: Giao dịch “thị trường”; ngừng giao dịch “Tiền”
Các nhà giao dịch thiếu kinh nghiệm thường mắc sai lầm là họ tập trung vào số tiền họ đang thắng hoặc thua trong khi giao dịch. Họ đặt ra mục tiêu như “cần kiếm 500 đô la hôm nay” hoặc “chỉ cần lãi 1.000 đô la mình sẽ chốt”. Đây là tư duy “giao dịch tiền bạc” và sẽ dẫn tới các quyết định cảm tính, phi logic và được thúc đẩy bởi tâm lý cờ bạc khiến họ tiếp tục đánh bạc với những lý do “cao cả” như “cần tiền chăm lo cho gia đình.
Weissman kể câu chuyện về nhà giao dịch dầu thô năm 2008. Khi giá dầu giảm mạnh, nhiều nhà giao dịch short đã chốt lời ở mức 12.000/hợp đồng vì họ cảm thấy đó là một khoản tiền lớn. Tuy nhiên, sau đó họ đứng ngoài nhìn thị trường tiếp tục giảm và bỏ lỡ lợi nhuận lên tới 100.000 đô la. Họ chính là ví dụ “giao dịch tiền” thay vì “giao dịch thị trường”.
Giao dịch thị trường có nghĩa bạn phải để cho hành động giá quyết định việc nên chốt lời hay tiếp tục nắm giữ thay vì đưa ra các quyết định cảm tính bởi số tiền lợi nhuận bạn đang có hay mức lỗ bạn đang gặp phải.
Bạn có bao giờ mở một giao dịch với mục tiêu là tiền bạc như kiểu “chỉ cần kiếm X đô la là đủ?” Nếu có bạn đang để cho nhu cầu cá nhân của mình ra lệnh cho bạn phải giao dịch thay vì quan sát và lắng nghe những gì thị trường đang đưa ra.
Bài học 4: Đừng làm Chuyên gia: Hãy tham gia, đừng dự đoán
Một sai lầm phổ biến khác là cố gắng trở thành “Chuyên gia” bằng cách mua đúng đáy và bán đúng đỉnh - đây được gọi là hội chứng “nhà giao dịch hoàn hảo”. Tuy nhiên, những nhà giao dịch chuyên nghiệp không đoán trước, họ chỉ đơn giản là tham gia khi có tín hiệu rõ ràng trước khi hành động - chẳng hạn như một mô hình đảo chiều hay một sự phá vỡ đường xu hướng.
Weissman đưa ra ví dụ về SemGroup - công ty đã dự báo giá dầu ở mức 100 đô la/thùng là không bền vững nhưng họ đã hành động quá sớm, bán khống trước khi giá dầu thực sự sụp đổ khiến họ phá sản mặc dù dự đoán của họ là chính xác. Họ đã đúng nhưng sai thời điểm.
Bài học ở đây là sự kiên nhẫn quan trọng hơn việc phải tỏ ra chính xác, thay vì cố gắng đoán đỉnh hoặc đáy hãy chờ đợi thị trường xác nhận sự thay đổi. Việc tham gia trễ một chút nhưng có sự xác nhận sẽ an toàn và bền vững hơn so với việc bắt dao rơi hay dự báo đỉnh. Kỷ luật chờ đợi sự xác nhận của thị trường là một trong những kỹ năng quan trọng.
Bao nhiêu lần bạn đã cố gắng “bắt đáy” một xu hướng giảm mạnh rồi sau đó bị thua lỗ nặng hơn? Việc chờ đợi sự xác nhận có thể khiến bạn bỏ lỡ vài đô la tăng giá nhưng sẽ giúp bạn tránh được rủi ro vào lệnh quá sớm.
Bài học 5: Điều chắc chắn nhất là Sự thay đổi (Chu kỳ biến động)
Trong giao dịch không có gì là chắc chắn. Không ai có thể đảm bảo thị trường sẽ tăng, giảm hoặc đi ngang. Tuy nhiên, thị trường sẽ luôn vận động theo chu kỳ tăng rồi giảm và ngược lại.
Lợi thế của nhà giao dịch (giống như lợi thế của nhà cái) là việc bạn sẽ có hệ thống kỳ vọng dương với các biến động của thị trường. Khi thị trường phá vỡ (breakout) khỏi nền giá tạo tín hiệu mua và hình thành xu hướng thì bạn sẽ vào lệnh; mặc dù bạn sẽ không thể dự đoán được lệnh này sẽ lãi hay lỗ (cũng giống như việc không thể dự đoán kết quả của vòng quay roulette tiếp theo) nhưng tư duy này giúp bạn có lợi thế theo hệ thống và vào lệnh với điều kiện xác suất cao và tùy thuộc vào biến động của thị trường.
Chiến lược của bạn có đưa ra phương án cho những giai đoạn thị trường biến động mạnh hay bạn áp dụng cùng 1 phương pháp cho cả thị trường đi ngang và ngay cả khi có xu hướng mạnh?
Kết luận: Bạn là Chủ sòng hay là Con bạc?
Thành công trong giao dịch không đến từ việc tìm ra chỉ báo ma thuật, một chén thánh; mà nó đến từ một tư duy đúng đắn một mô hình kinh doanh dựa trên các nguyên tắc đã được chứng minh.
Bằng cách vận hành như một sòng bạc (bài học 1); thực hiện những giao dịch không thoải mái (bài học 2); học cách giao dịch theo hành vi thị trường chứ không phải số tiền lãi/lỗ (bài học 3), kiên nhẫn chờ đợi sự xác nhận thay vì muốn trở thành “chuyên gia” (bài học 4) và xây dựng chiến lược dựa trên sự chắc chắn là việc thị trường luôn thay đổi theo chu kỳ biến động (bài học 5).
Những bài học này đòi hỏi sự thay đổi sâu sắc trong cách nhà giao dịch suy nghĩ và hành động. Những điều đó không hề dễ dàng nhưng là nền tảng để biến việc giao dịch như con bạc may rủi thành một sự nghiệp kinh doanh nghiêm túc và có phương pháp.
Tags:
Kinh nghiệm
